Maar wat is keramiek nu precies? Wat zijn de eigenschappen van keramiek en welk materiaal heb je precies nodig om te starten? Het antwoord op deze vragen en enkele creatieve voorbeelden van keramiek vind je hieronder.
Keramiek is...
Kort door de bocht zou je kunnen zeggen dat keramiek gebakken klei is. Deze klei kan je opdelen in drie categorieën: aardewerk, steengoed en porselein. Keramiek is de verzamelnaam van deze drie categorieën.
De betekenis van het woord ‘keramiek’ komt van het Griekse keramos, dat drinkvat of aardewerkvat betekent.
Het mooie aan keramiek is dat je er zoveel kanten mee uit kan. Iedereen kan keramiek maken. Met klei creëer je heel gemakkelijk vormen. Dat betekent ook dat je zo goed als alles kan maken uit keramiek. Een speciale draaitafel is niet per se nodig, ook met de vrije hand kun je aan de slag.
Zelf aan de slag gaan met klei?
Eigenschappen van keramiek
Er bestaan heel wat verschillende soorten klei. De verschillen zitten niet alleen in hun kleuren, maar ook in de plasticiteit, sterkte, waterabsorptie en structuur. Dat zorgt ervoor dat deze verschillende kleisoorten ook voor verschillende doeleinden worden gebruikt. En dat de ene klei beter geschikt is voor een beginnend keramist dan een andere kleisoort.
- Plasticiteit
Plasticiteit gaat over de kneedbaarheid van je klei. Hoe plastischer, hoe beter kneedbaar. Als je klei minder plastisch is, moet je harder werken om de klei vorm te geven. Een plastische klei is zacht, werkbaar en houdt gemakkelijk de vorm aan die je de klei geeft. - Sterkte
Sterkte is een belangrijke eigenschap van keramiek en geeft aan hoeveel gewicht je klei kan dragen. Heb je een groot stuk voor ogen dat veel gewicht kan dragen? Kies dan een sterkere klei uit. Zo ben je zeker dat je werkstuk niet ineen zakt. - Waterabsorptie
Klei zit steevast in een luchtvrije verpakking. Van zodra je de klei uit de verpakking haalt, begint hij uit te drogen. Dat komt doordat de klei in aanraking komt met de lucht. Om goed te kunnen blijven werken met de klei voeg je regelmatig water toe. Als je graag langzaam werkt of een beginner bent, kies je het beste een klei die traag absorbeert. Zo heb je ruim de tijd om je werkstuk te maken. Als je een goed absorberende klei kiest, bestaat het risico dat je te veel water moet toevoegen en je klei te nat wordt en dus niet meer werkbaar is. - Textuur
De textuur van de klei kan variëren: de ene heeft een ruwere textuur, de andere is dan weer zeer glad.
De kleisoort die je kiest, heeft dus een grote impact op de eigenschappen van keramiek. Het aantal kleisoorten is bijzonder groot, dus denk op voorhand goed na over wat je precies wil maken. Er is sowieso een klei die perfect past bij jouw werkstuk.
Vooraleer je van start gaat met je werkstuk, stel je je best nog de volgende twee vragen. Naast de eigenschappen van keramiek heb je ook nog het antwoord daarop nodig.
1)Wat is chamotte?
Chamotte is fijngemalen gebakken klei die vermengd wordt met de verse klei. Met die fijngemalen, gebakken klei verklein je het risico op krimpen en scheuren van de klei tijdens het bakken. Om te draaien, kies je beter een klei die een fijne chamotte heeft zoals 0,2 mm of zelfs helemaal geen chamotte.
2) Wat is de ideale baktemperatuur?
De baktemperatuur is dus ook heel belangrijk. Aardewerk wordt afgebakken op 900°C à 1150°C graden, terwijl je steengoed en porselein afbakt op een hogere temperatuur. Het afbakken duurt tussen de 8 en 10 uur.
TIP: als je een klei gaat kopen, kan je op het klei-etiket het soort klei aflezen of er chamotte in zit en welke kleur de keramiek krijgt na het afbakken.
Klaar om zelf in de wereld van keramiek te duiken?
Welk materiaal gebruik je voor keramiek?
Nu je de eigenschappen van keramiek onder de loep genomen hebt, kijk je naar het materiaal dat je nodig hebt om te starten met keramiek. In principe heb je niet veel nodig behalve natuurlijk de klei zelf. Een draaischijf kan, maar ook met je eigen handen creëer je mooie vormen. Als je wil leren potten draaien, is een draaischijf wel een vereiste.
Om je klei af te bakken, gebruik je een keramiekoven. Investeren in een eigen oven is mogelijk maar besef dat dit een dure aangelegenheid is. Gelukkig zijn er heel wat particulieren over heel Belgïe en Nederland waar je tegen een prijsje jouw werkstuk kunt laten bakken in hun keramiekoven.
Naast een draaischijf en een keramiekoven heb je nog wat materiaal nodig om je klei vorm te geven. Zoals bijvoorbeeld een emmer water, een ijzeren spatel en een schaar. Verder is het wel zo gemakkelijk om eens langs te gaan bij een keramiekwinkel bij jou in de buurt en de volgende items aan te kopen:
- Snijdraad
Dit heb je nodig om een stuk klei te snijden. - Snijnaald
Een snijnaald kan je voor verschillende zaken inzetten: als je wil testen hoe dun de bodem is of bijvoorbeeld om versieringen aan te brengen. - Afdraai-ijzer of -houtje
Met dit ijzer of houtje maak je de basis van je werkstuk gemakkelijk proper. - Mirette(s)
Deze fijne instrumentjes zijn geschikt voor tal van technieken. - Ijzeren lomer
Een ijzeren lomer gebruik je om mooie curves te maken.
- Krompasser
Een krompasser is een gemakkelijke tool om te kijken of je werkstukken even groot zijn, zonder dat je alles handmatig moet opmeten. - Glazuur
Als beginner kies je het beste voor een kant-en-klaar glazuur. Let er ook op dat de gekozen glazuur past bij de baktemperatuur. Glazuren is een vak apart binnen de wereld van keramiek.- In onze cursus Glazuuravontuur deel 1 leer je alles rond het gebruiken van glazuren
- In onze cursus Glazuuravontuur deel 2 experimenteer je naar hartenlust met poeders en andere componenten van glazuren om zelf je glazuren te ontwikkelen.
- Glazuurborstel
Om het glazuur aan te brengen, is een glazuurborstel geen overbodige luxe.
Nu je weet wat keramiek precies is, wat de eigenschappen van keramiek zijn en welk materiaal je nodig hebt, kan je starten met keramiek maken. Laat je niet ontmoedigen als je niet meteen de vorm maakt die je voor ogen had. Gewoon blijven proberen en je komt er wel. De onderstaande voorbeelden zullen je zeker en vast inspireren!
Voorbeelden van keramiek
Met keramiek maak je zo goed als alles.
Enkele voorbeelden:
- Een botervlootje
- Juwelen
- Een dienblad
- Een melkkannetje
- Een soepkom
- Een voederhuisje
- Een kaarsenhouder
- Een Theepot
En nog zoveel meer!
Geïnspireerd om zelf ook de mooiste vormen maken uit klei?
