Alles wat je moet weten over keramiek glazuren

Glazuren is de kers op de taart voor je keramiekstuk. Maar wat is glazuren precies? Hoe begin je eraan? Lees hier alles over keramiek glazuren.
Nele Ostyn
Nele Ostyn

Eeuwige cursist.

Kneden, draaien, drogen, bakken… Voor je aan glazuren toekomt, heeft je werkstuk al heel wat stappen doorlopen. Je leest er best dit artikel op na vooraleer je met glazuren aan de slag gaat. Zo kom je precies te weten wat glazuren zijn, waarvoor ze dienen, hoe glazuur keramiek mooier, sterker en duurzamer kan maken, hoe je glazuren aanmaakt en aanbrengt.

Wat is glazuren?

Glazuren is een techniek waarmee je een poederlaagje, het glazuur, aanbrengt op je werkstuk na de eerste bak of biscuitbak. Na een eerste ronde in de keramiekoven is je werkstuk nog poreus en zuigt het glazuur goed op. Aangemaakte, vloeibare glazuur blijft er dus goed aan hechten.

Hoe glazuur keramiek beter maakt

Glazuren is geen verplichte stap in het transformeren van klei naar keramiek. De meeste keramisten doen het anderzijds wel. En wel omwille van deze redenen: 

  • Glazuren maakt je werkstuk waterdicht. (Al kan ongeglazuurde klei ook waterdicht zijn als je het tegen z’n sinterpunt aan stookt, maar dat is voer voor een ander artikel).
  • Het geeft je werkstuk meteen een afgewerkte look.
  • Glazuur vormt een extra beschermlaagje. Mooi meegenomen voor objecten die je dagelijks gebruikt, zoals koffiemokken of borden. 
  • Door te glazuren bescherm je je werkstuk tegen weersomstandigheden. 
Een koffiekopje glazuren door het in glazuur te dompelen

Glazuren kopen in de keramiekzaak

Veel keramisten kopen kant-en-klare glazuren om snel met glazuren aan de slag te kunnen. Maar het is belangrijk om bij een aantal zaken stil te staan. Op welke klei zal je de glazuren aanbrengen? Tot welke temperatuur stook je? Welk kleureffect wil je bereiken? Welke decoratietechnieken zal je toepassen? Welke ingrediënten mogen er al dan niet in het glazuur zitten? Sommige ingrediënten zijn giftiger dan andere en wil je dus niet op je nieuwe set koffiemokken kwasten…

Veel om over na te denken. En dus ook veel informatie om te verwerken als je de etiketten van de glazuren leest. Glazuren correct en efficiënt aanmaken en gebruiken is net als glazuren samenstellen een leerproces. Daarom werkten we een handige, duidelijke en gestructureerde cursus over glazuren aanmaken en gebruiken uit: Op Glazuuravontuur (deel 1).

Na deze cursus kan je glazuren als de beste. Je leert glazuren gebruiken die industrieel zijn samengesteld, denk aan glazuren van merken als Botz, Mayco, Amaco, Terracolor en Duncan. Maar je leert ook een glazuur samenstellen op basis van een recept. Zoals koken, maar dan anders… 

Een kom en een pot met deksel uit geglazuurde keramiek

Glazuren aanbrengen op klei

Net zoals er verschillende glazuurtypes bestaan, kan je glazuren ook op veel manieren aanbrengen op klei. De meeste beginners starten met de kwast, dompelen hun werkstuk onder in glazuur of overgieten het werkstuk met glazuur. Maar er zijn nog tal van creatieve manieren om klei te glazuren. 

Bubble glaze
Aan de hand van zeepbellen breng je glazuur aan op je werkstuk. Een leuke techniek die heel gemakkelijk en plezant is om uit te voeren.

Glazuur spatten
Wil je een speels en dynamisch patroon op je werkstuk? Begin dan te spetteren!  Dat doe je met een penseel, een kwast, een tandenborstel of een nagelborsteltje. TIP: Zet je werkstuk op je draaischijf en laat het alle kanten draaien zodat je gelijkmatige spetters bekomt. 

Stempelen
Glazuren op de klei stempelen, vraagt ook vaardigheden en kennis. Bijvoorbeeld over welke pigmenten je gebruikt en welke baktemperatuur je best kiest. 

Glazuren samenstellen

Een goed glazuur bestaat uit drie groepen ingrediënten: glasvormers, smelters en stabilisatoren

  • Glasvormers zorgen voor de glasachtige laag. De belangrijkste glasvormer is siliciumdioxide (SiO2, silica) en is te vinden in zand of kwarts. Glasvormers smelten pas bij hele hoge temperaturen.

  • Smelters (of fluxen) verlagen het smeltpunt. Smelters zijn bijvoorbeeld kaliumoxide, natriumoxide, magnesiumdioxide, lithiumoxide en calciumoxide en zijn bijvoorbeeld te vinden in veldspaat, dolomiet, talk of krijt. Lood werd vroeger als smelter gebruikt maar is ondertussen uit den boze want heel erg giftig. De smelters zorgen ervoor dat de glasvormers op een lagere temperatuur smelten, en mooi uitsmelten.

  • Stabilisatoren zorgt ervoor dat het glazuur stabiliseert. Ze zorgen voor een grote viscositeit. Met andere woorden zorgen stabilisatoren ervoor dat het vloeien op het juiste moment stopt. Denk aan de stokken die de zeilen recht houden in een tent. De belangrijkste stabilisator is aluminium. Dat vinden we terug in verschillende soorten klei: ball clay, kaolien, bentoniet.

In principe bestaan elk recept uit deze drie elementen. Een transparant, neutraal glazuur maak je dus met enkel de bovenstaande oxides. Om gekleurde glazuren samen te stellen, worden metaaloxides toegevoegd zoals koper- en ijzeroxide. Tegenwoordig bestaan er ook een arsenaal aan kleurpigmenten om glazuren kleur te geven. De meeste keramiekzaken verkopen kant-en-klare glazuren in alle kleuren van de regenboog. 

Wil je zelf je glazuur samenstellen, verdiep je je best eerst in wat glazuren zijn, welke stoffen risico’s inhouden voor je gezondheid en de omgeving, en welke instrumenten je nodig hebt om je experiment tot een goed einde te brengen. Onze online cursus Op Glazuuravontuur (deel 2) is afgestemd op keramisten die zelf glazuren willen maken.

De meeste keramisten vertrekken van een transparant basisglazuur. Geoefende keramisten hebben dit basisglazuur grondig getest. Het geeft geen problemen op koelere plekken in de oven, het trekt niet terug, vormt geen blazen of scheuren, craqueleert en krast niet. Je vindt allerlei uit te testen recepten via Glazy.org.

Zo’n basisglazuur maak je op basis van wat je wil bereiken met je glazuur. Op welke temperatuur zal je je werkstuk bakken? Komt het glazuur op aardewerk, steengoed of porselein? Welke vormen wil je maken? Zijn het gebruiksvoorwerpen of objecten die met voedsel in aanraking zullen komen? Al deze antwoorden begeleiden je naar een specifiek recept op basis van bepaalde ingrediënten.

Je merkt het: glazuren maken is een kunst en een wetenschap. Professionele begeleiding – bijvoorbeeld via onze online cursussen – is zeker geen overbodige luxe.

Ten slotte: wees voorzichtig met glazuur

Of je nu je glazuren koopt of zelf samenstelt, ze zullen stoffen bevatten die schadelijk kunnen zijn voor jou en je omgeving. Giet dus nooit of te nimmer restjes glazuur door de gootsteen. Sommige stoffen mogen niet in de riolering terechtkomen. Draag daarnaast ook zelf een stofmasker wanneer je glazuren samenstelt, en handschoenen als je glazuur aanmaakt. En zorg voor voldoende ventilatie in je atelier. 

Wat doe je dan wel met restjes glazuur? Heel simpel: je brengt ze naar het recyclagepark. Daar vinden ze een plek bij het KGA of Klein Gevaarlijk Afval. 

Meer info over voorzorgsmaatregelen rond glazuren lees je in het artikel ‘zijn glazuren gevaarlijk?’.

Deel dit bericht
Facebook
Twitter
LinkedIn
Pinterest
Email

Zin gekregen om zelf op glazuuravontuur te gaan?

Bekijk het aanbod van online cursussen en duik met je handen in de klei!

Ontdek hier meer blogs

Artikels
Nele

Keramiek voor de keuken

In dit artikel vind je heel wat keramiekinspiratie voor vormen die je in de keuken kan gebruiken.

Technieken
Nele

Shinogi

Een Japanse decoratietechniek die je toepast op lederharde klei.

1080 x 1920 Starten met keramiek gratis ebook

Download de gratis beginnersgids

Starten met keramiek

Een handige PDF van 27 pagina’s met alles wat je moet weten om te starten met pottenbakken.

Geef je gegevens hieronder in en je krijgt de gids in je mailbox! Daarmee schrijf je in voor onze tweewekelijkse nieuwsbrief vol keramiek-lekkers.