Maar klei heeft ook een eigenschap die al menig werkstuk de das heeft omgedaan: het krimpt wanneer het uitdroogt. En dat kan soms leiden tot lelijke barsten in je nieuwste creatie. Maar hoe komt dat eigenlijk?
Wat veroorzaakt barsten in je klei?
De verschillende delen van je werkstuk drogen meestal niet aan hetzelfde tempo. Dunne, kleine vormen drogen sneller dan grote, dikke vormen. Zo heb je misschien al gemerkt dat een handvat sneller droogt dan de tas zelf.
Dit betekent dat de delen van je werkstuk ook aan een verschillend tempo krimpen. En dat zorgt voor een zekere spanning in de klei. Zolang de klei nog nat en werkbaar is, kan het die spanning weerstaan. Maar eens de klei droger wordt, is barsten de enige uitweg.
Niet alle types klei barsten even snel. Een klei met hoge plasticiteit heeft kleinere kleipartikels, waar het water in de klei zich beter aan kan binden. Wanneer dat water tijdens het uitdrogen verdwijnt, ontstaat er meer ruimte en dus meer spanning tussen de kleipartikels. Zo verhoogt de kans op barsten.
Ook kleisoorten met een hoog vochtgehalte, zoals porselein, barsten sneller. Dit omdat ze bij het uitdrogen op korte tijd erg veel krimpen. De klei heeft daardoor minder tijd om de spanning te weerstaan.
Hoge kans op barsten
Bepaalde delen van je werkstuk lopen meer risico op barsten dan anderen. Handvaten bijvoorbeeld, maar ook versieringen en fijne details. Deze onderdelen zijn niet alleen dunner, en drogen dus sowieso al sneller uit, ze zijn ook meer blootgesteld aan de lucht dan de rest van je werkstuk.
Heeft je werkstuk wanden met een ongelijke dikte, dan is de kans groot dat je barsten krijgt. De dikkere delen drogen immers trager dan de dunnere delen. Dat is ook de reden dat de voet van een kom of tas meer risico loopt om te barsten dan het randje. Al ligt dat niet alleen aan de dikte van de klei, maar ook aan de uitlijning van de kleipartikels.
Door klei te draaien zorg je ervoor dat de kleipartikels steeds meer in dezelfde richting uitgelijnd zijn. Maar bij de voet van een kom is dat effect minder sterk. De kleipartikels blijven meer zoals ze waren: willekeurig uitgelijnd. Daardoor krimpt de voet minder snel dan de rest van de kom, die wel gelijkmatig uitgelijnd is. En dat kan tot barsten leiden.
Tenslotte is er nog het vochtgehalte in je klei. In klei die rechtstreeks uit de verpakking komt, kunnen heel wat ongelijkheden zitten. Bepaalde plekjes zijn vochtiger dan andere. Opnieuw een recept voor barstjes. Goed kneden is de boodschap! En als je tips wil over hoe je die barsten nu kan vermijden, rep je dan naar dit artikel.