Stel je voor dat de klei van elke mislukte pot de vuilnisbak in moet, dat zou nogal wat zijn. Gelukkig kan je klei recycleren. Zolang klei niet gebakken is, kan je er weer plastische klei van maken. Eigenlijk gooi je dus maar hoogst zelden klei weg.
Sorteren
Voordat je klei kan recycleren, moet je die wel sorteren. Je verzamelt daarvoor best een aantal afsluitbare emmers. Het gaat hier om recyclage van klei met dezelfde baktemperatuur en met dezelfde hoeveelheid chamotte.
Bij recyclage heb je 4 soorten “afval”: de natte stukken, het slib, de lederharde stukken en de afdraaifriemels. Voor draaiers gaat dat sorteren zo:
- Natte stukken: je bent een werkstuk aan het draaien en het mislukt. Duw de klei weer wat samen en leg de homp klei een tijdje op de gipsplaat. Bewaar het dan ingepakt in plastic of in een plastic bak. De volgende dag kan je, nadat je hem goed doorgekneed hebt, de klei hergebruiken
- Slib: de bakken van de draaischijf en je slibemmertje veeg je na het draaien uit in een grote emmer. In deze grote slibemmer bewaar je alle resten heel natte klei en kleislib. Ook het kleislib dat in je draaiwater is bezonken kan je hier gieten. Na een tijd zinken alle kleideeltjes in deze emmer naar beneden en kan je water afscheppen of voorzichtig afgieten of wegzuigen met een grote spuit of een ringeloor. Dit water kan je dan weer gebruiken om een volgende keer mee te draaien.
- Lederhard: ook bij het drogen en afdraaien van werkstukken loopt er al eens iets mis. Die klei is lederhard. Breek deze werkstukken in stukken en verzamel die in een grote afsluitbare emmer. Ook de afdraaikrullen doe je hierbij. Laat de emmer een beetje open staan, zodat alles kan drogen, maar niet volledig open, want klei wordt stof en dat wil je zoveel mogelijk vermijden.
- Droog – beendroog: Tot slot kan het ook gebeuren dat je net voor de biscuitbak schade hebt aan een droog stuk, of toch beslist om iets niet te bakken. De klei is dan al droog tot beendroog. Verzamel ook deze droge resten in een aparte emmer. Leg het deksel losjes op de emmer.
Onthoud dat zolang de klei niet gebakken is, hij altijd weer plastisch gemaakt kan worden. En ook slib kan altijd weer perfect plastische klei worden als het water eruit droogt. Gooi dus nooit zomaar kleislib, slibwater of het bezinksel van je klei-emmertjes weg. Hierin zitten de fijnste deeltje klei. Als je die deeltjes niet meeneemt in je gerecycleerde klei, zal die van minder goeie kwaliteit zijn, omdat de kleideeltjes minder goed aan elkaar hangen.
Wat heb je nodig?
Om klei te recycleren heb je niet zo veel nodig, behalve wat spierkracht en een dosis geduld. Zorg vooral dat je een aantal afsluitbare emmers hebt en een gipsplaat. Die plaat kan je kant-en-klaar halen in de keramiekzaak, je kan een gipsblok bij de bouwmarkt of de doe-het-zelfzaak halen of je kan hem ook zelf maken. Een stuk stof, zoals een oude kussensloop, komt nog van pas, en plastic om je gerecycleerde klei in te pakken.
Van slib en droge kleiresten tot plastische klei
Hoe ga je te werk om van het slib en de bewaarde droge kleiresten weer plastische klei te maken?
- Neem de emmer met (been)droge klei en zorg ervoor dat de stukken erin niet al te groot zijn. Klop ze desnoods wat kleiner met een hamer, maar doe dit in open lucht, want dit geeft veel kleistof.
- Doe de beendroge kleiresten in de emmer met kleislib en meng goed.
- Laat dit mengsel nu minstens een nacht staan. De delen droge klei zuigen water van het slib op en het geheel wordt vaster.
- Je zorgt er voor dat je kleislib redelijk stevig is vooraleer je het op de gipsplaat legt. Hoe natter hoe langer het duurt eer het slib droog genoeg is. Bovendien zijn de platen heel vuil als je slib te vloeibaar is. Het mag best een dikke laag zijn van pakweg een centimeter of vijf hoog.
- Laat de klei op de gipsplaat drogen. Het vocht uit de klei zal in de gipsplaat trekken. Hou dit een beetje in de gaten en zorg ervoor dat de bovenkant niet te droog wordt. Je kan er eventueel een stuk plastic op leggen.
- Na een tijd kan je deze grote plak klei lostrekken van de gipsplaat en nog even omdraaien.
Als de klei niet meer aan je vingers blijft plakken, maar wel nog zacht is (de consistentie als verse klei uit een pak), trek je er grote stukken af. Duw de stukken samen tot een grote worst. Kneed de worst al een beetje ruw en zet ze rechtop op de gipsplaat om nog verder te drogen.
- Voel regelmatig hoe de klei aanvoelt tot hij voldoende droog is. Nu kan je deze worsten klei inpakken in plastic.
- Kneed de klei extra goed door voor je hem gebruikt.
De meeste keramisten mengen trouwens ook verse klei door de gerecycleerde klei in een verhouding van de helft verse klei op de helft gerecycleerde klei. Veel succes!
