Pottenbakken met een draaischijf: iets voor jou?
Een draaischijf heeft enorm veel voordelen. Zowel voor beginnende als gevorderde keramisten. Wie al geboetseerd heeft, of werkt met opbouw van kleirollen of -plakken, weet dat het best lang duurt eer je de vorm krijgt die je voor ogen hebt. Een draaischijf versnelt dat proces enorm.
De eerste draaitafels bestonden uit tafelbladen met onderaan een vliegwiel om de schijf aan te drijven. Pottenbakkers bedienden de draaischijf met hun voet. Door deze uitvinding in 3.500 v.C. veranderden de draaischijven de hele wereld van keramiek. Deze revolutie bracht heel wat voordelen met zich mee, voordelen die vandaag de dag nog van toepassing zijn.
- Snelheid
Wie van tempo houdt, is verkocht voor de snelheid van het maakproces met een draaischijf. - Gelijkvormigheid
Perfectionisten onder de pottenbakkers die houden van consistente, gelijkmatige vormen, kiezen graag voor een draaischijf. Bovendien biedt een draaischijf de mogelijkheid om dunnere wanden te maken dan wanneer je boetseert of opbouwt. - Series maken
De snelheid en de gelijkmatige vormen maken het makkelijker om series te maken van een bepaalde vorm, zoals potten en kommen. - Nieuwe vormen
Omdat het maakproces zoveel sneller is met de schijf dan met de hand, geef je jezelf meer vrijheid om met nieuwe vormen te experimenteren. Zo ontstaan er tot op vandaag nog steeds nieuwe technieken.
Welke types draaischijven bestaan er?
Elektrische draaischijf
Een elektrische draaischijf is meestal relatief licht en daardoor makkelijker te verplaatsen. Dit type schijf haalt z’n kracht uit elektrische vermogen, niet uit fysieke inspanningen.
Een elektrische draaischijf produceert geluid. Meestal geldt: hoe goedkoper de schijf, hoe meer decibels.
Het aantal rotaties per minuut is een stuk groter dan bij een schopschijf. Ideaal als je seriewerk wil maken. Als beginner is het niet altijd makkelijk die snelheid te controleren. Leren pottenbakken is dus zeker ook leren werken met je materiaal.
Elektrische draaischijven bestaan in verschillende modellen. Het tafelmodel is een draaischijf die je op om het even welk werkoppervlak kan zetten, verplaatsen is altijd een optie. Tafelmodellen zijn namelijk klein en licht. Voor keramisten die graag op verplaatsing werken, is dat een groot pluspunt. Een nadeel is dat er minder klei op de draaischijf kan. Dat maakt het tafelmodel minder geschikt voor grote werkstukken.
Het standaardmodel draaischijf is er één waar je aan gaat zitten. De schijf kan een vast zitje hebben, of je kan er een losse kruk naast zetten. De schijf kan daarnaast ook een losse of een vaste pedaal hebben. Of je kiest voor een los of vast zitje, of een losse of vast pedaal, is een volledig persoonlijke keuze.
Als laatste type bestaan er ook draaischijven die bedoeld zijn om staand te draaien. De coördinatie van het rechtstaan en het aandrijven met de pedaal is even zoeken. Vaak kiezen keramisten voor dit type voor ergonomische redenen, als ze bijvoorbeeld last hebben van hun rug.
Schopschijf
Een schopschijf is enorm zwaar: zo’n 113 kilogram. Verplaatsen is dus niet meteen een optie. Je drijft het betonnen vliegwiel van de schopschijf aan met je voet. Dat vraagt heel wat fysieke inspanning, en wat meer coördinatie van je lichaam dan met een elektrische draaischijf. Een voordeel is dan weer dat je het draaiproces goed onder controle hebt.
Een schopschijf maakt normaal gezien geen lawaai. De schopschijf werkt wel een stuk trager dan een elektrische draaischijf. Weet ook dat je in vele gevallen een motor aan je schopschijf kunt koppelen. Een schopschijf is vaak pakken goedkoper dan een elektrische. Je vindt ze vaak tweedehands voor een prikje.
Welke draaischijf kopen?
Nu je weet wat de voordelen van een draaischijf zijn en welke types er bestaan, ben je in staat om de beste keuze te maken. Tenminste als je ook de volgende basisregels in je achterhoofd houdt in je zoektocht naar de beste draaischijf voor jouw werkstukken.
1) De keuze van draaischijf is persoonlijk
Er bestaat niet zoiets als ‘de beste draaischijf’ voor keramiek. Er zijn een aantal merken die gekend zijn om hun kwaliteit, zoals Shimpo, Rohde, Roderveld of Brent. Sommige pottenbakkers zweren bij een draaitafel met een schopschijf, andere verkiezen een elektrische draaischijf. Het belangrijkste is om een draaischijf te kiezen die bij jou past. Vele keramiekzaken laten je draaischijven testen of huren voor aankoop.
Zoek je een keramiekzaak in je buurt? Raadpleeg ons interactief kaartje met interessante keramiekadressen.
Keramiekzaak Colpaert heeft een reeks verhelderende filmpjes gemaakt over een aantal van de meest gebruikte elektrische draaischijven.
2) Laat je niet leiden door de prijs
Wanneer je op zoek bent naar een draaischijf, onthoud dan dat “als het te goed klinkt om waar te zijn, dan is het wellicht ook zo”. Draaischijven met een prijskaartje onder de 1.000 euro zijn negen kansen op tien geen kwalitatieve schijven. Sommige kunnen door slecht gelegde elektrische circuits zelfs gevaarlijk zijn. Keramist Marcel Dooijewaard maakte er deze video over.
De prijs van een goede draaischijf, standaardmodel, start vanaf ongeveer 1.000 euro. Dat is een grote investering, maar meteen ook één van de belangrijkste.
3) Vertrouw op de expert in je keramiekzaak
Enkele bekende spelers op de markt zijn Shimpo, Rohde, Roderveld of Brent. De experten van je lokale keramiekzaak zijn er om je de merken te leren kennen waarvan zij de kwaliteit kennen en vertrouwen.
Leren pottenbakken met de draaischijf
Hoewel je met je handen heel wat mooie dingen kan creëren, biedt een draaischijf een enorme waaier aan extra mogelijkheden. Zin gekregen om het te leren?
In de draaicursussen ‘Van klei tot kom’, de beginnerscursus, en ‘Borden, Schalen, Vazen’, de cursus voor (semi-)gevorderden, leer je verschillende vormen draaien op de draaischijf. Beide cursussen zijn online videocursussen begeleid door een meester-keramist. Ze volgen een duidelijke structuur, zoomen in op de handen van de docent en bieden je de mogelijkheid om vragen te stellen en je werkstukken te delen.
Eerst even de basis van werken met klei en keramiek doorlopen? Check dan zeker eens de beginnersgids ‘Starten met keramiek’.
