Hoe werkt een keramiekoven?

Geen keramiek zonder keramiekoven. Maar hoe werkt zo’n ding eigenlijk? En wat is het verschil tussen een elektrische oven en eentje die brandstof nodig heeft? We leggen kort uit.
Foto van Nele Ostyn
Nele Ostyn

Eeuwige cursist.

Elektrische keramiekovens

Een elektrische oven heeft meestal een metalen buitenkant. Aan de binnenkant vind je een laag isolerende baksteen met lange groeven in, waarlangs metalen elementen lopen. Deze metalen elementen lopen rondom rond, en komen tijdens het bakken onder stroom te staan. Stroom creëert weerstand in het metaal, waardoor hitte ontstaat.

Die hitte verspreidt zich vervolgens volgens drie principes:

  • Convectie: Door de hitte die ontstaat in het metaal, warmt de lucht rondom het element op. Eens de lucht voldoende is opgewarmd, stijgt het op tot boven in de oven. Vervolgens warmt de nieuwe laag lucht rondom de metalen elementen op, tot het eveneens opstijgt. Zo blijft de lucht voortdurend circuleren doorheen de oven.
  • Conductie: Niet alleen de lucht maar ook de baksteen rondom de metalen elementen warmt op. Eens die dichtste bakstenen opgewarmd zijn, verspreidt de warmte naar de volgende rij bakstenen. Tot ze allemaal opgewarmd zijn.
  • Radiatie: Eens de bakstenen voldoende opgewarmd zijn, beginnen ze zelf ook hitte af te geven. En dat geldt ook voor de werkstukken die in de oven zitten: eens de oven een bepaalde temperatuur bereikt, beginnen ze zelf warmte uit te stralen. Dit is meteen de reden waarom een goed gevulde keramiekoven minder lang moet bakken dan een half gevulde keramiekoven: hoe meer hittestraling hoe sneller het bakproces.

Elektrische keramiekovens hebben doorgaans een digitaal controlepaneel waarmee je een bepaald schema kan programmeren. Binnen zo’n schema heb je verschillende fasen waarbij je niet alleen de temperatuur kan bepalen maar ook de snelheid waarmee de temperatuur zal verhogen of verlagen. Op deze manier heb je dus erg veel controle over het bakproces.

Verschillende kommen op de ovenplaat na de biscuitbak in de keramiekoven

Keramiekovens op brandstof

Naast elektrische ovens, zijn er ook keramiekovens die een brandstof verbranden om hitte te creëren. De meest voorkomende vormen van brandstof zijn hout en aardgas.

Er zijn natuurlijk ook ovens die andere vormen van brandstof gebruiken, zoals bijvoorbeeld steenkool. Zulke ovens waren erg populair in de tijd van industriële revolutie, maar omwille van de rook en de gassen die bij het verbranden van steenkool ontstaan, is men veelal overgeschakeld naar gasovens.

Houtoven 
Houtovens zijn duizenden jaren ouder dan steenkoolovens, maar ze zijn vandaag nog steeds in gebruik. Dit omdat ze resultaten kunnen opleveren die met geen enkele andere keramiekoven mogelijk zijn. Je werkstuk kan bijvoorbeeld een natuurlijk glazuur krijgen dat ontstaat door de assen van het verbrande hout.

Daartegenover staat wel dat een houtoven erg arbeidsintensief is. Het bakproces duurt meteen een stuk langer dan bij een elektrische oven of gasoven, soms zelfs drie keer zo lang. En vooral: de oven moet voortdurend in de gaten gehouden worden. Het vuur moet worden gevoed!

Gasoven
Tenslotte is er de gasoven. Zo’n oven wordt verwarmd met één of meerdere gasvlammen. Het aantal en de precieze posities van die gasvlammen kan verschillen van oven tot oven. Naast deze gasbranders heb je ook een schoorsteen of uitlaatpijp nodig.

Zo creëer je een bepaalde luchtstroom binnen de oven, die de resultaten van de bak kan beïnvloeden. Sommige gasovens zijn bijvoorbeeld zo ingericht, dat de hitte vooral langs de wanden van de oven naar boven stijgt, waardoor een werkstuk in het midden van de oven minder snel zal bakken.

Iemand haalt een net gebakken pot uit de openstaande keramiekoven

Zelf een oven kopen?

Een hele boterham, die uitleg. En eigenlijk is dit nog maar het begin. Als je zelf een keramiekoven wil aanschaffen, dan zijn er natuurlijk nog meer factoren om rekening mee te houden. Een elektrische oven moet je op stroom kunnen aansluiten zonder je zekeringen te laten springen. En voor een gasoven heb je natuurlijk een gasaansluiting nodig.

Daarnaast moet je ook letten op de literinhoud, en de maximum temperatuur die de oven aankan. Als je bijvoorbeeld porselein wil bakken, zal je een oven nodig hebben die hogere temperaturen aankan dan voor steengoed.

Gelukkig hoef je niet per se zelf een keramiekoven te kopen, want er zijn veel keramiekwinkels en -studio’s waar je je werkstukken kan laten bakken. We hebben al heel wat adresjes verzameld in deze lijst. Veel bakplezier!

Deel dit bericht
Facebook
Twitter
LinkedIn
Pinterest
Email

Bijleren over klei en keramiek, en je kleivaardigheden aanscherpen?

Bekijk het aanbod van online cursussen en duik met je handen in de klei!

Ontdek hier meer blogs

cursist schaakbord
Vormen
Nele

Schaakbord en -stukken

Schaak, dammen, backgammon… Een handgemaakte bordspel, dat is pas eens een origineel project!

densiteitsmeter in glazuur
Artikels
Nele

Hoe meet je de densiteit van glazuur?

Als je een glazuur aanmaakt met een aangekochte poedermix ga je rekening moeten houden met de densiteit om goede glazuurresultaten te bekomen. In dit artikel leggen we uit hoe je

starten met keramiek gratis ebook

Download
gratis e-book

Starten met keramiek

Een handige PDF van 27 pagina’s met alles wat je moet weten om te starten met pottenbakken, klei en keramiek. Geef je gegevens hieronder in en je krijgt de gids onmiddellijk in je mailbox. Daarmee schrijf je in voor onze tweewekelijkse nieuwsbrief vol keramiek-lekkers.