Het is een nieuwe trend, maar zeker geen nieuwe techniek. Want de mens maakt al duizenden jaren keramiek. En van al die handgemaakte potten kunnen we heel wat leren.
Connecties maken
Een eerste brok informatie die we uit een historisch stuk keramiek kunnen halen, is de leeftijd van de pot of scherf. Er bestaan heel wat technologieën, zoals koolstofdatering, waarmee we kunnen achterhalen wanneer een stuk klei gebakken werd. Daarnaast kunnen we ook de partikels in de klei analyseren, om te bepalen waar de klei vandaan komt.
Eens we de leeftijd en de herkomst kennen, kunnen we interessante connecties ontdekken. Als we vele potten gemaakt met klei uit Zuid-Frankrijk terugvinden in een Vlaams dorp, dan weten we bijvoorbeeld dat er druk handel werd gedreven tussen deze twee locaties, rond de tijd dat deze potten gebakken werden.
Zo’n connecties kunnen waardevolle inzichten opleveren, zeker als het gaat om locaties die veel verder van elkaar gelegen zijn. Zo zijn er onderzoekers die geloven dat groepen mensen uit Azië nog voor Columbus tot in Amerika zijn geraakt. En dat omdat er opvallende gelijkenissen zijn tussen de keramiek van deze groepen en de keramiek die op sommige Zuid-Amerikaanse sites werd teruggevonden. Bewezen is het niet, maar wie weet wat we in de toekomst nog ontdekken?
Inzicht in cultuur
De vorm en decoratie van keramiek kunnen ons ook heel wat leren over de samenleving waarin de keramist leefde. Zo weten we bijvoorbeeld dat in Romeinse tijden grote amforen werden gebruikt om uiteenlopende producten zoals wijn of olijfolie over grote afstanden te vervoeren. De versieringen op deze amforen bevatten vaak scènes die ons een blik bieden op het dagelijkse leven van die tijd.
Een ander voorbeeld is de opkomst van wabi-sabi in Japan omstreeks de 15de eeuw. Voor deze trend opkwam, gebruikte men zeer luxueus versierde theekommen met veel fijne details. Maar met de komst van wabi-sabi legde men meer en meer de nadruk op elegantie door eenvoud. En dat is duidelijk weerspiegeld in de keramiek van die tijd. De druk versierde theekommen maken geleidelijk plaats voor zeer eenvoudige exemplaren. Zo biedt keramiek een blik op wat er in deze periode leefde.
En in de toekomst?
De technieken, de tools en de trends zijn doorheen de eeuwen keer op keer veranderd, maar de basis van pottenbakken blijft hetzelfde. Die connectie tussen mens en klei zal er altijd zijn. En wie weet wat de mensen in de toekomst zullen denken van onze werkstukken?
